ശ്രീ ജംനാലാൽ ബജാജ് (4 നവംബർ 1889 - 11 ഫെബ്രുവരി 1942) ഒരു വ്യവസായിയും മനുഷ്യസ്‌നേഹിയും സ്വാതന്ത്ര്യ സമര സേനാനിയും ആയിരുന്നു.

4th നവംബർ 1889 ന് സിക്കാർ ജില്ലയിലെ കാശി-കാ-ബാസ് എന്ന ചെറിയ ഗ്രാമത്തിൽ കണിറാമിൻ്റേയും ബിർദിബായിയുടെയും മകനായി അദ്ദേഹം ജനിച്ചു. സേത്ത് ബച്ച്‌രാജും ഭാര്യ സദ്ദിബായിയും പിന്നീട് അദ്ദേഹത്തെ തങ്ങളുടെ ചെറുമകനായി ദത്തെടുത്തു.

സേത്ത് ബച്ച്‌രാജിന്‍റെ മാർഗനിർദേശപ്രകാരം, ജംനാലാൽജി കുടുംബ ബിസിനസിൽ ഏർപ്പെടുകയും ഒരു കച്ചവടക്കാരനാകാനുള്ള അറിവ് നേടുകയും ചെയ്തു - കർശനമായ കണക്കുകൾ സൂക്ഷിക്കുക, സാധനങ്ങൾ വാങ്ങുകയും വിൽക്കുകയും ചെയ്യുക - തന്‍റെ ജോലിയിൽ മികവ് പുലർത്തി. 1926-ൽ അദ്ദേഹം ബജാജ് ഗ്രൂപ്പ് ഓഫ് ഇൻഡസ്ട്രീസ് സ്ഥാപിച്ചു. ഇന്ന്, ബജാജ് ഗ്രൂപ്പ് ഓഫ് ഇൻഡസ്ട്രീസ് 6 ലിസ്റ്റുചെയ്ത കമ്പനികൾ ഉൾപ്പെടെ 24 കമ്പനികളിലേക്ക് വ്യാപിച്ചു.

ഒന്നാം ലോകമഹായുദ്ധസമയത്ത് ബ്രിട്ടീഷ് സർക്കാർ ജംനാലാലിനെ ഓണററി മജിസ്‌ട്രേറ്റായി നിയമിച്ചു. അദ്ദേഹം യുദ്ധ ഫണ്ടിനായി പണം നൽകിയപ്പോൾ, അവർ അദ്ദേഹത്തിന് റായ് ബഹാദൂർ എന്ന പദവി നൽകി.

അദ്ദേഹം മഹാത്മാഗാന്ധിയുടെ അടുത്ത അനുയായിയും സഹകാരിയുമായിരുന്നു, ഗാന്ധി അദ്ദേഹത്തെ അഞ്ചാമത്തെ മകനായി ദത്തെടുത്തതായി അറിയപ്പെട്ടു. ഗാന്ധിജിയുടെ ജീവിതരീതിയിലും അഹിംസ (അഹിംസ) പോലുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ തത്ത്വങ്ങളിലും ദരിദ്രരോടുള്ള അദ്ദേഹത്തിന്‍റെ സമർപ്പണത്തിലും ജംനാലാൽ ജി താൽപ്പര്യം പ്രകടിപ്പിച്ചു. ഖാദിയെ പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ച് കൊണ്ട് ഇന്ത്യയിലാകെ പര്യടനം നടത്തുമ്പോൾ വീടുകളിൽ നിർമ്മിച്ച വസ്തുക്കളാണ് ഇന്ത്യയുടെ ദാരിദ്ര്യത്തിനുള്ള ഉത്തരമെന്ന ഗാന്ധിയുടെ കാഴ്ചപ്പാട് അദ്ദേഹം മനസ്സിലാക്കിയിരുന്നു.

1920-ൽ ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസിന്‍റെ നാഗ്പൂർ സമ്മേളനത്തിന്‍റെ സ്വാഗതസംഘം ചെയർമാനായി ജംനാലാൽ ജി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു. ബ്രിട്ടീഷ് സർക്കാർ നൽകിയ റായ് ബഹാദൂർ പദവി ഉപേക്ഷിച്ച് 1921-ൽ നിസ്സഹകരണ പ്രസ്ഥാനത്തിൽ ചേർന്നു. പിന്നീട് 1923-ൽ നാഗ്പൂരിൽ ദേശീയ പതാക ഉയർത്തുന്നതിനുള്ള വിലക്ക് ലംഘിച്ച് പതാക സത്യാഗ്രഹത്തിൽ പങ്കെടുക്കുകയും ബ്രിട്ടീഷ് സൈന്യം തടവിലാക്കപ്പെടുകയും ചെയ്തു. ഇത് അദ്ദേഹത്തിന് ദേശീയ പ്രശംസ നേടിക്കൊടുത്തു. പിന്നീട് അദ്ദേഹം കോൺഗ്രസ് പ്രവർത്തന സമിതിയുടെ അംഗമായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു, 1933 ൽ കോൺഗ്രസിന്‍റെ ട്രഷററായി തിരഞ്ഞെടുക്കപ്പെട്ടു.

തൊട്ടുകൂടായ്മ ഇല്ലാതാക്കുക എന്ന ഉദ്ദേശത്തോടെ, തന്‍റെ ജന്മനഗരമായ വാർധയിലെ ഹിന്ദു ക്ഷേത്രങ്ങളിൽ ഹരിജനങ്ങളെ പ്രവേശിപ്പിക്കാത്തതിനെതിരെ അദ്ദേഹം പോരാടി. ശക്തമായ എതിർപ്പുകൾക്കിടയിൽ, അദ്ദേഹം വാർധയിലെ തന്‍റെ സ്വന്തം കുടുംബ ക്ഷേത്രമായ ലക്ഷ്മി നാരായൺ മന്ദിർ 1928-ൽ ഹരിജനങ്ങൾക്കായി തുറന്നുകൊടുത്തു. അത്തരത്തിലുള്ള ഇന്ത്യയിലെ ആദ്യത്തെ ക്ഷേത്രമാണിത്.

ജംനാലാൽ ജി തന്‍റെ സമ്പത്തിന്‍റെ ഭൂരിഭാഗവും ദരിദ്രർക്കായി സമർപ്പിച്ചു.. പൈതൃകമായി ലഭിച്ച ഈ സമ്പത്ത് ജനങ്ങളുടെ പ്രയോജനത്തിനായി ഉപയോഗിക്കേണ്ട ഒരു പവിത്രമായ ട്രസ്റ്റാണെന്ന് അദ്ദേഹത്തിന് തോന്നി. ഗാന്ധിജി നിർദ്ദേശിച്ച ട്രസ്റ്റീഷിപ്പ് ആശയത്തിന് അനുസൃതമായിരുന്നു ഇത്. കേവലം 4 വർഷത്തെ ഔപചാരിക വിദ്യാഭ്യാസം മാത്രം നേടിയിട്ടും 20 വർഷത്തിലേറെ അദ്ദേഹം ഇന്ത്യൻ നാഷണൽ കോൺഗ്രസിന്‍റെ ട്രഷററായിരുന്നു എന്നത് പരിധികളില്ലെന്ന് വിശ്വസിച്ച ഒരു മനുഷ്യന്‍റെ മനസ്സിലേക്കുള്ള ഉൾക്കാഴ്ചയാണ് നൽകുന്നത്.